سوالات رایج دوران بارداری
از آن جا که مقوله حفظ سلامت مادر و جنین در دوران بارداری از اهمیت بسزایی برخوردار است ، در این مقاله بر آنیم تا به برخی از سوالات رایج دوران بارداری بپردازیم.
اهمیت غربالگری در دوران بارداری
سوال : یک خانم 30 ساله برای غربالگری در دوران بارداری نوبت اول (در هفته 12 بارداری) مراجعه کرده اند و نتیجه غربالگری شان پر خطر گزارش شده است. در مورد ایشان آیا باید آزمایشات غربالگری تکرار شود یا خیر ؟
پاسخ :غربالگری موضوعی است که تمامی خانواده هایی که یک خانم باردار دارند درگیر آن هستند. توصیه می شود همه خانم ها صرف نظر از سن ، تعداد دفعات حاملگی و سوابق غربالگری (جهت بررسی اختلالات کروموزومی و سندرم ها بخصوص سندرم داون) تست های غربالگری را انجام دهند.
غربالگری چیست ؟
غربالگری در حقیقت یک چالش است که با تشخیص زودرس بیماری های جنین در داخل رحم می تواند به تولد نوزادان سالم کمک کرده و از معلولیت ها پیشگیری کند.
وقتی که خانمی می خواهد تست غربالگری را انجام دهد ابتدا باید پزشک متخصص پریناتولوژی ، مرکزی را برای انجام سونوگرافی و آزمایش پیشنهاد بدهند که مورد اعتماد باشد. از این رو وقتی غربالگری در چنین مرکزی انجام شود و جواب آن غیرطبیعی باشد ، توصیه به تکرار آزمایش در یک مرکز دیگر کار چندان صحیحی نخواهد بود. زیرا اگر آزمایش در یک مرکز دیگر انجام شود و جواب آن خوب باشد ، قاعدتا متخصص زنان از نظر پزشکی باید آزمایشی که مشکوک تر است و همینطور احتمال بیماری را بیشتر در نظر داشته است مبنا قرار دهد و بر اساس آن بیمار را راهنمایی می کند.
لازم به ذکر است که بر اساس ریسکی که آزمایشگاه توصیه می کند ، ممکن است در همان مرحله تست های تشخیصی مانند آمینوسنتز ، انجام دی ان ای یا غربالگری نوبت دوم به بیمار توصیه شود.
در هر حال این مسئله که بیمار بخواهد در آزمایشگاه های مختلف همان تست را مرتبا تکرار کند به این امید که شاید جوابی که از مراکز دیگر دریافت می کند او را از انجام تست های تشخیصی مبری کند ، تصمیم منطقی نیست.
مصرف دارو در دوران بارداری
مصرف دارو در دوارن بارداری از مواردی است که سوالات بسیاری در ارتباط با آن پرسیده می شود و در حقیقت از سوالات رایج دوران بارداری می باشد.
سوال : یک خانم با حاملگی دوقلو و در ماه چهارم بارداری ، به پزشک مراجعه نموده اند و پزشک برای ایشان آسپرین تجویز کرده است. آیا می توانند آسپرین را استفاده کنند یا خیر ؟ به طور کلی چرا در دوران بارداری ، آسپرین تجویز می کنند ؟
پاسخ : تحقیقات زیادی که طی 20 سال گذشته انجام شده است نشان می دهد که آسپرین با دوز پایین (حدود 80 – 81 میلی گرم) که در بعضی موارد به بیماران خاص داده می شود ، می تواند از بروز پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری و فشار خون حاملگی که یک بیماری پر عارضه و خطرناک برای مادر است پیشگیری نماید.
در چه صورت پزشک زنان ، برای خانم های باردار دارو تجویز می کند ؟
از جمله این موارد حاملگی های دوقلویی است. چون در حاملگی دوقلو ، تقریبا تمام عوارض بارداری افزایش پیدا می کند. به عنوان مثال چه در خانم های جوان و چه در خانم های سن بالا وقتی که دوقلو یا سه قلو باردار هستند احتمال اینکه در نیمه حاملگی یا اواخر آن به فشار خون ، مسمومیت بارداری و پره اکلامپسی مبتلا شوند از دیگر افراد و حاملگی های تک قلو بیشتر است.
بنابراین بهترین متخصص زنان در تهران ، آسپرین با دوز کم را پیشنهاد می دهد و فرد حتما باید این دارو را استفاده کند.
چرا که این دارو به سلامت مادر و جنین کمک کرده و باعث می شود که حاملگی طولانی تر شود و به علت پره اکلامپسی ، پزشک مجبور نشود نوزادان را نارس متولد کند و به این ترتیب بقای نوزاد هم افزایش پیدا می کند.
دستور ختم حاملگی
سوال اول: از یک خانم باردار که در هفته 36 بارداری هستند گزارش شده که رشد جنین و همچنین مایع دور جنین ، کم است. از این رو پزشک دستور ختم حاملگی را داده اند. آیا چنانچه ایشان تا هفته 40 بارداری صبر کنند ، اتفاق خاصی می افتد ؟
پاسخ :
بله ، متاسفانه اگر جنین با اختلال رشد مواجه باشد ، یعنی وزن گیری کافی نداشته باشد و هنگامی که مواردی اعم از وزن و اندازه دور شکم وی و همچنین تمامی معیارهای رشد که با سونوگرافی قابل کنترل هستند بر روی منحنی های رشد برده می شوند عدد کمی را نشان دهند ، این بدان معناست که جنین در خطر است.
همچنین در صورتی که میزان مایع دور جنین نیز کم باشد ، نشانگر وجود اختلال در خونرسانی به جنین یا اختلال عملکرد جفت و جنین می باشد.
متاسفانه اگر این حاملگی ها به موقع تشخیص داده نشده و خاتمه داده نشوند ، ممکن است جنین در داخل رحم مادر از بین برود یا اینکه با حال عمومی بدی متولد شود.
در یک حاملگی طبیعی و بدون مشکل که مادر و جنین هر دو سالم هستند شاید هیچ دلیلی نداشته باشد که حاملگی ، پیش از 40 هفته خاتمه یابد. بهتر است چنانچه جنین سلامت است ، به خوبی رشد کرده و مشکلی نداشته تا زمانی که به رشد کامل و ایده آل برسد یعنی تا پایان 9 ماه صبر کرد.
ولی در مواردی که به دلایل مختلفی اعم از سن مادر ، فشار خون و بیماری های زمینه ای ، تشخیص داده شود که جنین در داخل رحم رشد کافی ندارد و میزان مایع دور جنین کافی نیست ، آزمایش داپلر انجام می دهیم.
به عنوان مثال خانمی که در هفته 36 بارداری است ، جنین او باید 2 – 5/2 کیلوگرم وزن داشته باشد. اگر تحت سونوگرافی قرار گرفته و معلوم شود که وزن جنین 200/1 کیلوگرم است؛ یعنی اصلا وزن گیری خوبی ندارد و باید تست داپلر بر روی او انجام گیرد.
سوال دوم:
در برخی موارد که به خانم های حامله پیشنهاد می شود بارداری خود را به 37 هفته ختم کنند ، غالبا با این سوال مواجه خواهیم بود که آیا اگر تا هفته 40 صبر کنند ، ممکن است جنین آن ها بهتر وزن بگیرد و مشکلات تنفسی وی نیز کمتر شود ؟
پاسخ:
متاسفانه در مواردی که داپلر (خونرسانی به جنین) دچار اختلال شود و حاملگی ادامه پیدا کند؛ نه تنها تا پایان 40 هفتگی ، جنین رشد نمی کند بلکه احتمال کاهش اکسیژن رسانی به رحم و مغز جنین افزایش یافته و احتمال مرگ جنین وجود خواهد داشت.
لازم به ذکر است که چنانچه این موارد به موقع تشخیص داده شده و کودک متولد شود ، در بسیاری از موارد مشکلی ایجاد نخواهند کرد. البته در برخی موارد ممکن است نیاز به نگهداری نوزاد در بخش مراقبت های ویژه احساس شود.
تاثیر تغذیه مادر بر روی جنین
از دیگر سوالات رایج دوران بارداری در ارتباط با تغذیه مادر در این دوران می باشد. برخی از متداول ترین این سوالات عبارتست از اینکه تغذیه مادر چقدر بر روی جنین اثر دارد؟ آیا تغذیه خیلی زیاد در دوران بارداری می تواند کمک کننده باشد؟ آیا اگر مادر غذای بیشتری دریافت کند جنین بیشتر رشد خواهد کرد؟
مسئله اثرگذاری تغذیه مادر بر روی رشد جنین امری بدیهی است ، ولی باید توجه داشت که تغذیه مناسب به معنای مصرف بیش از حد مواد غذایی بویژه مصرف مواد کالری زا و انرژی زا نمی باشد.
پزشک متخصص زنان بر این اساس که خانم باردار در چه سنی است ، قد و وزن وی چقدر است و حداکثر چقدر زمان می برد تا در پایان دوره بارداری ، اضافه وزن پیدا کند ، برای بیمار خود برنامه ریزی غذایی خواهند کرد.
بنابراین یک خانم با وزن عادی و حاملگی تک قلو باید از ابتدا تا آخر حاملگی حدود 10 تا 12 کیلو وزن اضافه کند و در بارداری دوقلویی این وزن می تواند تا 16 کیلو افزایش پیدا کند.
اضافه وزن در دوران بارداری
خانم هایی که خیلی کم وزن هستند به طور مثال یک خانم 40 کیلویی ، از زمانی که باردار می شود تا آخر دوره حاملگی اجازه اضافه وزن تا بیش از 10 کیلو را هم دارد.
خانم هایی که وزن بالایی دارند ؛ مثلا یک خانم 110 کیلویی ، زمانی که باردار می شود بهتر است تا پایان دوره حاملگی کمتر از 10 کیلو وزن اضافه کند و برای وی افزایش وزن تا 8 کیلو هم کفایت می کند.
بنابراین این مسئله که برخی خانواده ها گمان می کنند که خوردن بیش از حد غذا و به اندازه 2 نفر غذا خوردن می تواند منجر به تولد نوزاد سالم شود ، اشتباه است.
زیرا در صورتی که اضافه وزن در دوران حاملگی ، زیاد باشد و پرخوری بخصوص خوردن بیش از حد مواد غذایی حاوی چربی و نشاسته زیاد شود ، سبب می شود که مادر اضافه وزن پیدا کرده و خطر دیابت بارداری افزایش پیدا کند.
تاثیر دیابت بارداری بر روی جنین از سوالات رایج دوران بارداری
توجه داشته باشید که ابتلای مادر به دیابت بارداری می تواند بر روی جنین هم اثر منفی بگذارد.
از این رو شاید لازم باشد پزشک متخصص زنان یک مشاوره تغذیه برای خیلی از خانم ها اختصاص دهد. به این ترتیب باید برای خانمی که بی اشتها است ، خانمی که کم وزن می گیرد یا خانم دیگری که زیاد وزن می گیرد و همچنین آن دسته از افرادی که دیابت و فشار خون بارداری و چندقلویی دارند ، یک برنامه غذایی مناسب تنظیم شود تا مواد غذایی اصلی را دریافت کنند.
