دیابت بارداری یکی از شایع ترین بیماری های دوران بارداری محسوب می شود که سلامت جنین و مادر را در معرض خطر قرار می دهد. دیابت یک بیماری مهم می باشد که طی آن بدن با کاهش میزان هورمون انسولین مواجه شده و به دنبال آن قادر به کنترل قند خون نخواهد بود.
دیابت یکی از بیماری‌‌های شایع است که بروز آن در بارداری نیز وجود دارد. به‌طور کلی دو نوع دیابت در بارداری مطرح است. گروه اول خانم‌هایی هستند که پیش از بارداری مبتلا به دیابت بوده‌اند و گروه دوم در این دوران مبتلا به این بیماری می‌شوند.
خانم‌هایی که به هر دلیل مبتلا به دیابت هستند و تمایل به بارداری دارند حتما مشاوره با پزشک پیش از اقدام به بارداری ، رعایت رژیم غذایی صحیح و اطمینان از کنترل قند خون را جدی بگیرند. چرا که قند خون بالا یکی از عوامل خطر برای مادر و جنین است. این خانم‌‌ها ممکن است تحت‌درمان با قرص‌های خوراکی یا انسولین باشند. در هر صورت باید تحت‌نظر متخصص غدد ، قند خون کنترل شده و اگر با انجام آزمایش هموگلوبین N1C که نشانه قند خون در سه ماهه گذشته بیمار است ، وضعیت بیمار مطلوب باشد برای بارداری اقدام شود.
هنوز دلیل اصلی برای ابتلا به این بیماری در دوران بارداری وجود ندارد و مشخص نیست که چه عاملی سبب خارج شدن میزان قند خون از حالت تعادل در این دوران می شود. به طور کلی با رشد جنین ، جفت نیز به صورت روزانه اقدام به ترشح هورمون هایی می کند که روی انسولین اثرگذار هستند. دیابت بارداری غالبا ناشی از ترشح هورمونی است که از طریق جفت ترشح می شود و منجر به افزایش قند خون می گردد.
دیابت در بارداری معمولا از نیمه دوم حاملگی بروز پیدا می‌کند و با انجام تست تحمل گلوکز مشخص میشود. در برخی موارد نیز از هفته بیستم نمود می یابد اما به طور کلی پیش از موارد ذکر شده رخ نخواهد داد. برای این آزمایش ، 50 گرم گلوکز حل‌شده در آب به خانم باردار داده و پس از یک ساعت آزمایش قند خون گرفته میشود. اگر قندخون بالاتر از 140 باشد ، نشان‌دهنده مقدار ناکافی انسولین است و قند خون غیرطبیعی است. در این موارد ، تست تحمل سه ساعته با 100 گرم گلوکز انجام میشود. اگر دیابت خانم باردار قطعی شود ، در گام اول توصیه به اصلاح رژیم غذایی میشود. تحرک و ورزش‌های مناسب بارداری مانند حرکات کششی بالاتنه به کنترل قند خون کمک می‌کند. اگر خانم باردار به‌خوبی این تمرینات را انجام دهد ، ممکن است پزشک مقدار دارو یا انسولین را کاهش دهد.
در حالت کلی دو نوع دیابت وجود دارد.
دیابت نوع یک ، نوعی بیماری خود ایمنی به شمار می رود و نیاز به تزریق انسولین به صورت روزانه دارد و با علائم زیر معین می شود:
این نوع از دیابت ، غالبا در میان کودکان و جوانان مشهود می باشد.
نسبت به دیابت نوع یک ازشیوع بیشتری برخوردار است و طبق آمار می توان گفت که حدودا 90 درصد مبتلایان به این بیماری در دسته دیابت نوع دو قرار دارند. علائم عبارت است از:
دیابت نوع دو عموما ناشی از ژنتیک ، افزایش سن ، افزایش وزن ، کم تحرکی و سابقه ابتلا به دیابت در بارداری های قبلی می باشد. توجه داشته باشید خانم هایی که سن آن ها بیش از 20 سال می باشد بیش از سایرین در معرض ابتلا به دیابت بارداری می باشند. ابتلای والدین و خانواده درجه یک به دیابت نوع دو سبب افزایش ریسک ابتلا به دیابت بارداری می باشد. بعلاوه خانم هایی که با افزایش وزن روبرو هستند و به عبارتی شاخص توده بدنی آن ها از 30 بالاتر است ، احتمال ابتلا به دیابت بارداری در آنان بالا می باشد.
در صورتی که درصدد بارداری هستید برای حفظ سلامت خود و نوزاد و پیشگیری از ابتلا به دیابت بارداری ، علاوه بر ویزیت شدن توسط متخصص پریناتولوژی ، نکات زیر را در نظر داشته باشید :
یکی از مشکلاتی که برای مادران دچار دیابت بارداری به وجود می آید مختل شدن وزن نوزادان می باشد. ممکن است وزن نوزادان در این شرایط بیشتر از 4.5 کیلوگرم و حتی بیشتر شود و این موضوع باعث می شود مادر قادر به زایمان طبیعی نباشد و برای به دنیا آوردن نوزاد خود مجبور به سزارین شود .
وجود دیابت ممکن است باعث زایمان زودرس در مادران شود و یا به دلیل اینکه وزن نوزاد در حال بالا رفتن می باشد ، پزشک زمان نزدیک تری را برای سزارین تعیین می کند.
نوزادانی که از مادران دارای دیابت بارداری متولد می شوند ، ممکن است به مشکل سندرم دیسترس تنفسی مبتلا شوند که منجر به اختلالات تنفسی در آن ها می شود.
مادرانی که با این مشکل روبرو هستند ممکن است نوزادانی را با مشکل هیپوگلیسیمی به دنیا بیاورند. این مشکل اگر شدید باشد ممکن است حتی باعث بروز تشنج در نوزادان شود.
مادرانی که به دیابت بارداری دچار هستند خود و نوزادانشان در آینده از درصد بیشتری احتمال به مبتلا شدن به دیابت نوع 2 ، برخوردار می باشند.
دیابت بارداری کنترل نشده می تواند منجر به مرگ نوزاد بلافاصله بعد از تولد یا مدتی بعد از آن شود.
امکان ابتلا به دیابت بارداری در این مادران بیشتر می باشد:
اگر مبتلا به دیابت بارداری هستید ، هرچه سریع تر باید به پزشک مراجعه کنید. اینکار برای سلامت خود و نوزادتان کاملا ضروری می باشد.
اولین قدم برای کنترل دیابت رعایت یک رژیم غذایی سالم می باشد.
پرهیز از مصرف مواد غذایی با میزان قند بالا: تا پایان دوران بارداری از مصرف دسر ، شیرینی ، آب نبات ، کلوچه ، نوشابه و آب میوه خودداری کنید. شما باید میوه بخورید اما چون میوه حاوی قند طبیعی بالایی است ، مصرف آن را به قطعات کوچک در هر وعده محدود کنید.
پرهیز از مصرف زیاد کربوهیدرات: کربوهیدرات ها در نان ، غلات ، برنج ، ماکارونی ، سیب زمینی ، لوبیا ، میوه ها ، شیر و ماست و برخی سبزیجات یافت می شوند. مصرف این مواد به دلیل وجود مواد مغذی هم برای شما و هم برای نوزاد در حال رشد شما ضروری است. خوردن غذاهای حاوی کربوهیدرات در هر وعده غذایی بسیار مهم است اما از مصرف بیش از حد آن ها بپرهیزید. سعی کنید مواد سالم و گیاهی با ارزش بالا را بیشتر در برنامه غذایی تان بگنجانید.
مصرف وعده های غذایی کوچک تر با تعداد بیشتر: سعی کنید مواد غذایی خود را در وعده های بیشتر ولی با حجم پایین تر مصرف کنید. پرخوری و مصرف بالای کربوهیدرات باعث شدیدتر شدن دیابت در شما خواهد شد. تلاش کنید مواد مورد نیاز در دوران بارداری را بدون بالا بردن قند برطرف کنید.
انجام فعالیت فیزیکی می تواند تاثیر بسیار خوبی در کنترل کلسترول ، قند و چربی در بدن شما داشته باشد. اگر دچار دیابت بارداری هستید باید فعالیت ورزشی داشته باشید. سعی کنید به مدت 5 روز در هر هفته حداقل روزی 30 دقیقه ورزش کنید. میزان قند خود را 4 بار در روز چک کنید. چک کردن میزان قند پیش از سه وعده اصلی غذا مساله بسیار مهمی می باشد. برای اینکار نیازمند یک دستگاه چک کننده قند خانگی خواهید بود. مقدار مناسب برای وجود قند در بدن خود را از پزشک خود سوال کنید و سعی کنید روی آن عدد ثابت بمانید.
بعد از فرآیند زایمان ، قند شما توسط پزشک چک می شود و خوشبختانه دیابت بارداری بعد از زایمان از بین می رود. اما اگر میزان قند شما به عدد نرمال نرسیده باشد به این معنی است که شما از پیش از بارداری به دیابت مبتلا بوده اید.