سندرم آشرمن چیست ؟
سندرم آشرمن نوعی اختلال نادر در زنان است و زمانی ایجاد می شود که بافت اسکار یا چسبندگی در داخل رحم ایجاد شده باشد. این وضعیت منجر به کاهش فضای رحم شده و در مواردی باعث اختلال در بارداری یا تغییر در الگوی قاعدگی می شود. بسته به شدت چسبندگی ها ، علائم از بی نظمی در قاعدگی ، کاهش حجم خونریزی تا قطع کامل قاعدگی و ناباروری و درد لگنی متغیر است. سندرم آشرمن قابل درمان است و معمولاً با هیستروسالپنگوگرافی ( یک روش کم تهاجم برای مشاهده و ترمیم فضای داخلی رحم ) برطرف می شود. تشخیص به موقع و پیگیری تخصصی در این بیماری اهمیت بسیار زیادی دارد.
سندرم آشرمن چیست ؟
سندرم آشرمن ( Asherman’s syndrome ) یک اختلال نادر و اکتسابی در زنان است که در اثر تشکیل بافت اسکار ( چسبندگی ) در داخل رحم به وجود می آید. این چسبندگی ها معمولاً پس از انجام روش هایی مانند اتساع و کورتاژ (D&C) رخ می دهند؛ در این روش ، متخصص زنان بافت های باقی مانده در رحم را معمولا بعد از شرایطی مانند سقط جنین یا زایمان خارج می‌کند. در این بیماری ، دیواره های داخلی رحم به هم می چسبند و باعث کاهش فضای رحم می شوند. هرچه میزان چسبندگی بیشتر باشد، فضای داخلی رحم محدود تر شده و احتمال بروز علائم نیز افزایش می یابد.
در موارد خفیف ، ممکن است بیمار هیچ نشانه ای نداشته باشد و تنها در زمان تلاش برای بارداری متوجه مشکل شود. اما در موارد شدید ، چسبندگی ها مانع از لانه گزینی جنین شده یا حتی از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری می کنند. درمان زود هنگام و دقیق ، شانس بازگشت عملکرد طبیعی رحم و امکان بارداری را افزایش خواهد داد. این عارضه با نام های دیگری نیز شناخته می شود که چسبندگی داخل رحمی (IUA) ، سینکیای رحم و سینکیای داخل رحمی از آن جمله می باشند.
سندرم چسبندگی رحم چقدر رایج است ؟
آمار دقیقی از میزان مبتلایان به این اختلال در دست نیست ، چرا که بسیاری از موارد ابتلا بنا به دلایلی ممکن است گزارش نشوند. به ویژه در زنانی که قصد بارداری ندارند ، علائم خفیف یا پنهان باقی مانده و تشخیص داده نمی شوند. با این حال ، برخی تحقیقات تخمین هایی ارائه کرده اند که بر آن اساس حدود ۱۳ درصد از زنانی که در سه ماهه اول بارداری دچار سقط می‌شوند و حدود ۳۰ درصد از کسانی که پس از سقط دیرهنگام تحت عمل کورتاژ (D&C) قرار می‌گیرند ممکن است به چسبندگی رحم مبتلا شوند. درمان به موقع و شناسایی علائم ، به ویژه در افرادی که قصد بارداری دارند ، تأثیر زیادی در بهبود عملکرد رحم و افزایش شانس باروری دارد.
برای دریافت مشاوره تخصصی از دکتر شیرین نیرومنش، فرم زیر را تکمیل کنید.
علائم چسبندگی رحم کدام است ؟
علائم سندرم آشرمن می توانند بسته به شدت چسبندگی های داخل رحمی و شرایط فرد ، متفاوت باشند. در برخی موارد ، افراد هیچ گونه نشانه ظاهری تجربه نمی کنند. همان طور که گفته شد اگر فرد در حال تلاش برای بارداری نباشد ، بیماری تا مدت‌ها تشخیص داده نمی شود. نکته مهم این است که بسیاری از این علائم ممکن است با دیگر بیماری های شایع زنان اشتباه گرفته شوند. با این حال ، اگر این علائم پس از انجام روش هایی مانند کورتاژ یا سایر مداخلات جراحی رحمی به طور ناگهانی ظاهر شوند ، پزشک ممکن است به سندرم آشرمن مشکوک شده و برای تشخیص دقیق تر ، تصویربرداری یا هیستروسکوپی تجویز می کند. همان طور که ذکر شد تشخیص به موقع ، کلید موفقیت در درمان این بیماری است. در سایر موارد علائم رایج این سندرم شامل موارد زیر است:
- ناباروری یا مشکل در باردار شدن
- آمنوره ( قطع کامل یا نداشتن دوره قاعدگی )
- سقط مکرر یا از دست دادن بارداری در مراحل مختلف
- قاعدگی های دردناک یا غیر طبیعی
- قاعدگی رتروگراد ( جریان معکوس خون قاعدگی به سمت لوله های فالوپ ، به‌جای خروج از بدن )
- در برخی موارد ، دهانه رحم ممکن است به طور جزئی یا کامل مسدود شود که همین امر چرخه قاعدگی و توانایی باروری را مختل می کند.
علت بروز سندرم آشرمن چیست ؟
شایع ترین علل بروز سندرم آشرمن ، آسیب مکرر به دیواره داخلی رحم است که معمولاً در اثر خراش یا پاک سازی رحم در حین عمل هایی مانند کورتاژ به وجود می آید. این روش اغلب برای تخلیه رحم پس از سقط جنین ، ختم بارداری یا در برخی موارد برای کنترل خونریزی شدید قاعدگی انجام می شود و اصلی ترین عامل خطر در بروز این سندرم به شمار می رود. عوامل خطرساز یا عوامل دیگری که می توانند زمینه ساز چسبندگی رحم شوند ، عبارت هستند از :
انجام هر نوع عمل جراحی داخل رحمی مانند میومکتومی یا برداشتن پولیپ ها
ایجاد التهاب در رحم مانند آندومتریوز که موجب ملتهب شدن و آسیب به بافت‌های رحمی می شود.
ناهنجاری های جفت مانند placenta increta که طی آن جفت به عمق دیواره رحم نفوذ می کند.
سقط جنین های مکرر و اعمال جراحی ناشی از آن ها که رحم را در معرض خراش های متعدد قرار می دهد.
به طور کلی ، هر گونه مداخله تهاجمی در داخل رحم که منجر به آسیب دیدگی آندومتر ( پوشش داخلی رحم ) شود ، می تواند خطر بروز سندرم آشرمن را افزایش دهد. آگاهی از این عوامل به پیشگیری ، شناسایی زود هنگام و درمان موفق این بیماری کمک شایانی می کند.
تشخیص سندرم آشرمن
تشخیص دقیق سندرم آشرمن نیازمند بررسی مستقیم داخل رحم است. هیستروسالپنگوگرافی در حال حاضر بهترین و قطعی ترین روش برای تشخیص این بیماری محسوب می شود. در این روش ، پزشک با استفاده از ابزاری که دوربین کوچکی به آن متصل شده ، مستقیماً وارد حفره رحم می شود و وضعیت دیواره داخلی رحم را بررسی می کند. این ابزار امکان مشاهده مستقیم چسبندگی ها یا بافت های اسکار (IUA) را فراهم می سازد.
اگرچه روش هایی مانند سونوگرافی و MRI برای ارزیابی عمومی رحم به کار می روند ، اما توانایی کافی برای تشخیص قطعی سندرم آشرمن را ندارند. با این حال ، سونوگرافی ترانس واژینال در برخی موارد می تواند نشانه هایی غیر مستقیم از وجود این سندرم را نمایش دهد ؛ مانند نازک شدن آندومتر یا فضای غیر طبیعی رحم. در نهایت ، اگر علائم بالینی مشکوک باشند و سابقه جراحی رحم وجود داشته باشد ، پزشک معمولاً انجام هیستروسکوپی را برای تشخیص نهایی پیشنهاد می دهد.
چسبندگی رحم چگونه درمان می شود ؟
درمان سندرم آشرمن با هدف باز کردن چسبندگی‌ها و بازیابی عملکرد طبیعی رحم انجام می شود. رایج ترین روش درمان ، جراحی است ؛ در این روش ، پزشک با استفاده از ابزارهای خاص چسبندگی های ایجاد شده در دیواره رحم را با دقت جدا می کند. این عمل معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود و نیازی به بستری طولانی ندارد. پس از جراحی ، برای بازسازی بافت آندومتر ، معمولاً هورمون درمانی با استروژن تجویز می شود تا پوشش داخلی رحم به طور طبیعی ترمیم شود. همچنین برای پیشگیری از عفونت یا التهاب بعد از جراحی ، ممکن است پزشک آنتی بیوتیک تجویز کند.
برای جلوگیری از بازگشت چسبندگی‌ها ، برخی پزشکان از روش های کمکی استفاده می کنند ، از جمله:
- قرار دادن کاتتر فولی یا استنت بالونی داخل رحم به منظور جدا نگه داشتن دیواره‌ها تا زمان ترمیم کامل
- استفاده از مواد شیمیایی ضد چسبندگی مانند اسید هیالورونیک برای کاهش احتمال تشکیل مجدد اسکار
- در کنار روش های فعلی ، تحقیقات نوینی در زمینه درمان سندرم آشرمن در حال انجام است؛ مانند استفاده از سلول های بنیادی برای بازسازی آندومتر که در آینده می تواند امید تازه ای برای درمان های موثرتر ایجاد کند.
