بارداری
بارداری می تواند به صورت ایمن و بی خطر بوده یا این که ممکن است با خطر همراه باشد. مانند ابتلا به دیابت ، حاملگی دوقلو یا چند قلو ، نارسایی دهانه رحم و غیره که در اصطلاح به آن حاملگی پرخطر اطلاق می گردد. بهترین متخصص زنان تهران ، دکتر شیرین نیرومنش همواره توصیه می کند که به طور کلی در دوران حاملگی نباید از اهمیت مراقبت های این دوران غافل بود. اهمیت مراقبت های بارداری برای زنانی که دوره پرخطر دارند ، بیش از سایرین می باشد. زنان در این دوره می بایست تحت نظر پزشک باشند.
علائم اولیه در حاملگی چیست؟
بارداری ، وضعیتی است که جنین یا اصطلاح درست تر رویان در رحم به وجود می آید و شروع به رشد و نمو می کند. دوران حاملگی در حالت نرمال و طبیعی باید 9 ماه به طول بیانجامد و نهایتا با زایمان و تولد نوزاد پایان یابد. بانوان در این دوران ، علائمی را تجربه خواهند کرد که از جمله این علائم می توان به تکرر ادرار در بارداری ، ویار و بروز تغییرات در خلق و خو ، بروز کمر درد و سر درد و خستگی و بی حالی بانوان ، بروز حالت تهوع های شدید در طول روز و افزایش حساسیت در پستان ها ، گرفتگی عضلات در چند هفته ابتدایی و خونریزی خفیف واژینال به هنگام کاشت تخمک در دیواره رحم نیز اشاره کرد. یکی دیگر از نشانه های بارز بارداری ، قطع شدن عادت ماهیانه در بانوان می باشد.
چگونگی حاملگی
پس از برقراری مقاربت جنسی ، اسپرم از طریق دهانه رحم به داخل رحم نفوذ می کند و پس از ورود به رحم در جهت لوله های رحمی حرکت می کند. در صورتی که اسپرم موفق شود به لوله رحم و سپس به تخمک رسیده و به آن راه یابد ، به باروری تخمک منتج خواهد شد. بارور شدن تخمک ، منجر به تغییر حالت جدار خارجی تخمک شده و این تغییر حالت ، مانع ورود اسپرم دیگر می شود. لازم به ذکر است که جنسیت جنین و ژن ها نیز در زمان لقاح مشخص می شوند. به نحوی که چنانچه کروموزوم Y اسپرم با تخمک لقاح یابد ، جنسیت جنین پسر شده و در صورتی که با کروموزوم X لقاح یابد ، جنسیت جنین دختر خواهد بود. برای تعیین جنسیت باید نزد متخصص زنان ، دکتر شیرین نیرومنش بروید و سونوگرافی انجام دهید.
حاملگی دوقلو
بارداری دوقلو از جمله بارداری های پرخطر به شمار می رود که می تواند به دو شکل دوقلویی همسان و غیرهمسان باشد. مقصود از دوقلوهای همسان این است که به صورت کاملا تصادفی یک تخمک بارور تقسیم می شود. حال چنانچه دو تخمک متفاوت به صورت همزمان آزاد شوند ، این اتفاق سبب تشکیل دوقلوهای ناهمسان خواهد شد.
دوران حاملگی
در صورتی که خطری حاملگی را تهدید نکند ، می بایست دوران بارداری پس از 37 الی 42 هفته در حالتی کاملا طبیعی و نرمال به زایمان ختم گردد. توجه داشته باشید در مواردی که زایمان پیش از 37 هفتگی اتفاق بیفتد ، زایمان زودرس رخ داده است. ناگفته نماند در صورت تاخیر بعد از اتمام هفته 41 نیز مشکلاتی به وجود خواهد آمد. تا جایی که جفت به تدریج از بین رفته و به این ترتیب ، امکان دریافت اکسیژن کافی و مواد مغذی برای جنین با اختلال مواجه شده و جنین در معرض خطراتی جدی قرار خواهد گرفت.
علائم بارداری بعد از چند روز ظاهر می شود؟
تمام علائمی که در بدن اتفاق می افتد منحصراً به این دوره مربوط نمی شوند. برخی از آن ها نشانه بیمار شدن یا شروع قاعدگی هستند. حتی در برخی موارد ممکن است بدون تجربه علائم باردار شوید. به طور کلی اگر تغییری در تاریخ قاعدگی شما رخ دهد و علائمی از قبیل گرفتگی بینی ، حساسیت به بو یا طعم برخی غذاها ، یبوست ، گرفتگی عضلات ، خستگی ، متورم شدن سینه ها یا حالت تهوع را تجربه کنید ، بهتر است برای انجام آزمایش به پزشک مراجعه نمایید. اگر نتیجه تست خانگی شما مثبت بود ، حتماً یک قرار ملاقات با پزشک زنان در تهران هماهنگ کنید. هرچه زودتر باردار بودن شما تائید شود ، زودتر می توانید مراقبت های پیش از بارداری را آغاز کنید.
اگر قصد دارید باردار شوید یا به تازگی متوجه شده اید که باردار هستید ، مصرف ویتامین های مهم قبل از این دوران را آغاز کنید. ویتامین های پیش از حاملگی اغلب حاوی ویتامین ها و مواد معدنی مهم از قبیل اسید فولیک و آهن می باشند که برای رشد کودک ضروری هستند.
مراحل حاملگی
تقسیم بندی اول بر اساس هفته های بارداری بوده و به صورت ذیل می باشد:
- سه ماهه اول که از هفته اول تا چهاردهمین هفته حاملگی را شامل می شود.
- سه ماهه دوم که از ابتدای هفته پانزده تا پایان هفته بیست و هشتم می باشد.
- سه ماهه سوم نیز از هفته بیست و نهم تا موعد زایمان را شامل می شود.
تقسیم بندی دوم دوران حاملگی به شرح زیر است :
- نیمه اول یعنی از روز لقاح تا شروع هفته بیستم.
- نیمهٔ دوم شامل هفته بیستم تا چهلم می باشد.
غربالگری جنین
چکاپ ها یا تست های غربالگری ، مجموعه ای از بررسی های سونوگرافی و آزمایشگاهی می باشند که به صورت غربالگری مرحله اول و غربالگری مرحله دوم در طول دوران بارداری توسط بهترین متخصص زنان و زایمان تهران تجویز می شوند. مقصود از غربالگری جنین ، غربال مادر باردار از لحاظ برخی نقایص جنین و یکسری سندرم ها می باشد که وظیفه متخصص پریناتولوژی می باشد.
غربالگری مرحله اول: غربالگری مرحله اول ، در سه ماهه اول این دوره انجام می پذیرد. غربالگری نوبت اول ، جهت بررسی اختلالات ژنتیکی و کروموزمی هنگام تولد انجام می گیرد. در این نوبت از غربالگری می توان احتمال وجود سندرم داون را مشخص نمود.
غربالگری مرحله دوم: غربالگری مرحله دوم ، در سه ماهه دوم بارداری انجام می گردد؛ در این نوبت از غربالگری ، رحم و جنین ، اسکن شده و امکان ارزیابی دقیق ساختار آناتومیک جنین و نیز تعیین جنسیت جنین میسر می شود. در غربالگری مرحله دوم می توان به بررسی و تشخیص نقائص ظاهری جنین اعم از لب شکری و مواردی از این قبیل پرداخت.
مصاحبه دکتر نیرومنش بهترین متخصص زنان و زایمان تهران
تغذیه یک اقدام مهم در دوران حاملگی
توجه داشته باشید که تغذیه در این دوره علاوه بر تامین مواد ضروری بدن مادر ، تامین کننده مواد مغذی جهت رشد جنین می باشد. بنابراین توصیه می شود بانوان با مراجعه به متخصص زنان یک رژیم غذایی سالم همراه با ویتامین و سرشار از مواد معدنی و غیره را آغاز کنند.
پروتئین: یکی از موارد حائز اهمیت که در رشد مغز ، اندام ها و بافت های جنین تاثیرگذار است ، مصرف مقادیر کافی از پروتئین در دوران بارداری می باشد. البته این ماده در رشد پستان و رحم مادر نیز نقش موثری خواهد داشت.
کلسیم: برای تنظیم میزان مصرف مایعات بدن و رشد استخوان های جنین بهتر است که بانوان کلسیم را به مقدار کافی مصرف کنند.
اسید فولیک: عارضه نقص در لوله عصبی ، نوعی نقص مادرزادی بوده که بر روی مغز و نخاع جنین تاثیر می گذارد. مصرف اسید فولیک از بروز این عارضه در دوران بارداری پیشگیری خواهد کرد.
آهن: افزایش جریان خون و بهبود اکسیژن رسانی در جنین ، تنها با مصرف آهن کنترل خواهد شد که لازم است بانوان از مکمل های حاوی آهن نیز استفاده کنند.
نکته: در این دوره بانوان باید روزانه حدود 400 الی 450 کالری بیشتر از یک فرد معمولی مصرف کنند.
غربالگری های مهم دوران حاملگی
چکاپ ها و غربالگری های مهم دوران بارداری ، چه چکاپ هایی هستند و در چه تاریخی باید انجام شوند ؟ دکتر شیرین نیرومنش ، متخصص زنان و زایمان تهران که یکی از برترین پزشکان متخصص زنان در این استان به شمار می روند ، در پاسخ به این سوال چنین عنوان داشتند که «سال هاست که به تمام خانم های باردار صرف نظر از سن ، ازدواج فامیلی ، سابقه تولد جنین با ناهنجاری ها و اختلالات کروموزومی و ژنتیکی و سایر موارد توصیه می شود که در سه ماهه اول حاملگی یعنی بین یازده هفته تا سیزده هفته و شش روز ، حتما یک غربالگری سونوگرافی و یک آزمایش خون به منظور بررسی اختلالات کروموزومی جنین انجام دهند.» ( غربالگری مرحله اول )
نتیجه غربالگری اول در دوره بارداری
طبق صحبت های دکتر نیرومنش ، بهترین متخصص زنان و زایمان تهران ، توجه داشته باشید پس از آن که جواب غربالگری نوبت اول آماده شد ، در صورت نیاز باید در حدود پانزده تا شانزده هفته ، یک آزمایش خون دیگر انجام شود (غربالگری خون نوبت دوم). در صورتی که نتیجه غربالگری و آزمایش خون نرمال باشد باید یک سونوگرافی آنومالی اسکن بین هفته 18 تا 22 انجام شود.
لازم به ذکر است که چنانچه سونوگرافی آنومالی اسکن در موعد 18 هفته انجام شود و جنین دچار نقص باشد ، مادر این امکان را خواهد داشت که به مراجع قانوانی مراجعه کرده و مجوز ختم حامگی بگیرد. اما چنانچه مادر باردار ، سونوگرافی آنومالی را در هفته 22 حاملگی بگیرد و طی سونوگرافی تشخیص داده شود که جنین با مشکل کلیوی ، مغزی و قلبی مواجه است ، دیگر اجازه ختم حاملگی به مادر داده نخواهد شد. ناگفته نماند که در صورت مواجهه جنین با هر یک از اختلالات کروموزومی و مشکلات قلبی ، مغزی و کلیوی معمولا در هفته 18 یا 19 بارداری اجازه سقط داده می شود و پس از آن مجوز سقط یا به عبارتی ختم حاملگی صادر نخواهد شد.
تغییر شکل اندام های بدن در زنان باردار
حاملگی به معنای به وجود آمدن نبضی دیگر در بدن زنان است. بدن بانوان در این مدت ، بدن دچار تغییراتی می شود. در زیر به شرح مواردی از تغییرات رخ داده در دوران باروری می پردازیم:
- تغییرات هورمونی: ابتدایی ترین تحول در زنان باردار ، تغییرات هورمونی است که با افزایش مقدار استروژن و همچنین پروژسترون در بدن آنان قابل تشخیص خواهد بود.
- تغییرات حسی: احتمال تغییرات در حس بویایی و چشایی در بیشتر مادران باردار رخ می دهد. حتی در بعضی موارد احتمال بروز نزدیک بینی و تاری در دید وجود دارد. زنان در این زمان به بوها حساسیت نشان می دهند و عمدتا طعمی خاص را به نسبت باقی طعم ها ترجیح می دهند.
- تغییرات سینه ها: هورمون های ترشح شده در بدن زنان در موقع بارداری ، موجب می شود که هاله نوک پستان ها تیره تر شود. با روند افزایش سن حاملگی ، مجاری شیردهی رشد می کنند و سبب می شوند سایز سینه ها بیشتر شود. در این حالت پستان ها حساس شده و احساس درد در آن ها پدید می آید. به یاد داشته باشید این افزایش حجم سینه ها موجب ترک های پوستی بر روی آن ها می شود.
- تغییرات دهانه رحم: در ادامه حاملگی ، دهانه رحم شامل تغییرات می شود تا برای زایمان آماده گردد. عمدتا با آغاز بارداری بافت دهانه رحم ضخیم و محکم می شود؛ لذا در هفته های پایانی به علت رشد نوزاد در شکم مادر کمی منبسط و نازک می گردد تا در زمان وضع حمل نوزاد بتواند به راحتی از آن گذر کند.
- تغییر دمای بدن: در دوران حاملگی به آب بیشتری نیاز است ، زیرا دمای بدن مقداری افزایش پیدا می کند و این امر موجب کم آبی می شود. در نتیجه در نوشیدن آب نباید تنبلی کرد.
- تغییرات پوست ، مو و ناخن: برخی افراد در زمان حاملگی احتمال دارد دچار ریزش مو شوند و شاهد ترک های پوستی بر روی شکم و ران و دیگر نواحی بدن باشند. برخی نیز با پر پشت تر شدن موها و شفافیت در پوست مواجه هستند.
انجام چه کارهایی در بارداری خطرناک است؟
برخی عادات سبک زندگی در دوران حاملگی ، جزء کارهای ممنوعه محسوب می شوند و شما خانم باردار باید برای مراقبت از کودک خود از آن ها اجتناب کنید.
- جای دو نفر غذا نخورید. در طول سه ماهه اول یا دوم به میزان کالری بیشتر نیاز ندارید. اگر فعالیت شما زیاد است ، در سه ماهه سوم کالری دریافتی را 200 واحد اضافه کنید.
- در طول این دوره اقدام به کاهش وزن نکنید. بلکه غذاهای سالم از گروه غذاهای اصلی را فقط میل کنید.
کافئین کمتری بخورید. مصرف مقادیر بالای این محصول ، اختلالاتی را در بارداری ایجاد می کند. - اگر سیگاری هستید ، برای حفظ جان و سلامتی کودک ، اقدام به ترک سیگار کنید. سیگار کشیدن خطر سقط جنین ، مرده زایی و زایمان زودرس را افزایش می دهد.
- الکل ننوشید. این محصول یک خطر جدی برای سلامت جنین شما محسوب می شود.
از چه زمانی باید تست بارداری را شروع کنیم؟
بهتر است تا اولین روز عقب افتادن قاعدگی دست نگه دارید. تا ده روز بعد از باردار شدن ، بدن شما هورمون های حاملگی ، گونادوتروپین کوریونیک انسانی یا hCG را تولید نمی کند. اگر عادات ماهیانه شما نامنظم است ، سه هفته بعد از رابطه جنسی تست بدهید.
تست های بارداری چقدر دقیق است؟
تست های حاملگی صرفنظر ازاینکه در منزل یا مطب دکتر انجام شده باشد ، دارای صحت 99 درصدی می باشند. اگر نتیجه مثبت بود باید از پزشک خود وقت ملاقات بگیرید. اگر نتیجه تست منفی بود احتمالاً خیلی زود اقدام به انجام آن کرده اید. چند روز بعد تست دیگری را انجام دهید. در صورتی که نتیجه همچنان منفی است و قاعدگی نیز به تاخیر افتاده بود به پزشک مراجعه کنید. برای بررسی موضوع ، پزشک تست خون را تجویز خواهد کرد.
چرا زنان باردار احساس خستگی می کنند؟
یکی از علائم اولیه حاملگی احساس خستگی است. دوست دارید مدام خود را به تختخواب برسانید و تمام روز ، همانجا بمانید. در طول سه ماهه اول ، هورمون بارداری پروژسترون افزایش می یابد. بعلاوه حاملگی باعث کاهش فشار خون و پایین آمدن سطح قند خون می شود. همین عوامل موجب احساس خستگی می گردند. خبر خوب اینکه با ورود به سه ماهه دوم ، انرژی شما بهبود خواهد یافت.
بارداری در سنین بالای 35 سالگی
بطور طبیعی ، انسان در طول عمرش دارای یک ساعت بیولوژیکی است که انجام فرایندهای سخت جسمانی را برای او آسان تر می کند. ولی این به آن معنا نیست که بارداری در غیر این زمان برای همه زنان و با شرایط یکسان غیر ممکن و یا بسیار دشوار خواهد بود. بلکه صرفا نیاز به مراقبت کمی بیشتر دارد و ممکن است با مواردی خاص در برخی افراد همراه باشد. از جمله:
- بارداری دیرتر (به دلیل کاهش تعداد و کیفیت تخمک ها)
- مشکل در باروری تخمک ها نسبت به افراد زیر 35 سال
- احتمال چندقلوزایی
- احتمال ابتلا به دیابت بارداری
- احتمال ابتلا به بیماری فشارخون
- احتمال کم وزن شدن نوزاد
- احتمال زایمان زودرس
- احتمال نیاز به زایمان سزارین
- احتمال اختلالات کروموزومی و تولد نوزادان دارای سندروم داون
- خطر سقط جنین و از دست رفتن نوزاد
بارداری و چند قلوزایی
امروزه احتمال تولد چند قلو بیشتر از گذشته است و طبق تحقیقات بخش سلامتی و خدمات انسانی آمریکا نرخ دوقلوزایی تا 75% بیشتر شده و نرخ تولدهای بیش از دو نوزاد در یک زایمان هم نسبت به گذشته افزایش یافته است. البته برخی از این چند قلوزایی به خانم هایی مربوط می شود که تحت درمان ناباروری قرار دارند. بنابراین ، زنان بالای 35 سال به احتمال زیاد درگیر چندقلوزایی می شوند و این احتمال نسبت به زنان زیر این سن بیشتر است.
دوقلوهای همسان و غیرهمسان
زمانیکه رویان تک به دو بخش تقسیم شود ، دوقلوهای همسان شکل می گیرند. رویان همان ترکیب اسپرم و تخمک است و هر رویان یک تخمک دارد که از لحاظ ژنتیکی بسیار مشابه یکدیگرند و جنسیت یکسانی دارند. با توجه به زمان بارداری ممکن است جفت و کیسه های بارداری متفاوت یا یکسان باشند.
هنگامیکه دو تخم جداگانه توسط اسپرم جداگانه ای بارور شوند ، دوقلوهای غیرهمسان تشکیل می شوند. در این حالت به صورت ژنتیکی تشابهی وجود ندارد و ممکن است جنسیتشان نیز متفاوت باشد. معمولاً این نوع باراداری در اثر استفاده از روش های باروری حمایتی اتفاق می افتد.
بارداری داخل رحمی
در بارداری داخل رحمی ، تخمک از داخل تخمدان از طریق لوله فالوپی (لوله رحم) به داخل رحم وارد می شود و در آنجا با اسپرم برخورد می‌کند. اگر یک اسپرم با تخمک برخوردی موفق داشته باشد بارداری اتفاق میفتد. تخمک بعد از لقاح به جنین تبدیل می شود. این جنین سپس در رحم پیوند می‌خورد و به صورت تدریجی در طول نه ماه حاملگی داخل رحم رشد و تکامل می‌یابد تا در نهایت به تولد نوزاد منجر شود.
بارداری داخل رحم نیازمند شرایطی مناسب برای تکامل جنین و رشد مناسب آن است. مراقبت‌های پیش از زایمان ، تغذیه سالم و دنبال کردن دستورات پزشکی در طول بارداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا مادر و نوزاد به خوبی و سلامتی از این دوره عبور کنند.
بارداری خارج از رحم
حاملگی خارج از رحم یک نارسایی بارداری است که در آن جنین خارج از رحم ، معمولاً در لوله فالوپی رشد می کند. این وضعیت بسیار نگران کننده و جدی است و به سرعت به علائم خطرناکی مانند خونریزی ، شکم‌درد شدید و ناراحتی می‌انجامد. بارداری خارج از رحم ممکن است به عوامل مختلفی نظیر التهاب لوله‌های فالوپی ، عدم عملکرد درست تخمدان یا عواملی همچون عفونت‌های لگنی و اختلالات هورمونی برگردد. تشخیص زودرس و درمان صحیح این وضعیت بسیار مهم است زیرا ممکن است به آسیب‌های جدی برای مادر و جنین منجر شود.
تشخیص حاملگی خارج از رحم از طریق آزمایش‌های خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های بارداری یا از طریق سونوگرافی و ام‌آرآی شکمی صورت می گیرد. در صورت تایید حاملگی خارج از رحم ، مراجعه به یک پزشک یا متخصص زنان حاذق برای درمان و مدیریت مناسب این وضعیت ضروری است.
خودمراقبتی های دوران بارداری
دوران بارداری نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای است که به سلامتی مادر و نوزاد کمک می‌کند. مراقبت ها شامل مصرف مکمل‌های ویتامینی مورد تأیید پزشک ، تغذیه مناسب با غذاهای سالم و غنی از مواد مغذی ، مراقبت از دندان‌ها و پوست و ورزش‌های مناسب برای تقویت عضلات می‌شود. همچنین اجتناب از مصرف مواد مخدر، ترکیبات نیکوتینی و الکل در طول حاملگی نیز بسیار حیاتی است. در نهایت مراجعه منظم به پزشک برای انجام آزمایش‌ها و مشاوره‌های پیش از زایمان از دیگر مراقبت‌های ضروری به شمار می روند.
